TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN CÂY BƠ VÀ TIÊU THỤ SẢN PHẨM BƠ CÁC LOẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG HIỆN NAY

Đinh Đức Tâm - CCPT

Tình hình phát triển nông nghiệp trên địa bàn hiện nay

Lâm Đồng, một tỉnh thuộc vùng Tây Nguyên nằm ở phía Nam của Việt Nam, nổi tiếng với vùng đất phong phú và đa dạng sinh học. Với điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt và lợi thế tự nhiên vô cùng ấn tượng, Lâm Đồng đã trở thành điểm sáng trong bức tranh phát triển kinh tế của đất nước. Với diện tích đất nông nghiệp khoảng 330.000 ha, tỉnh được coi là một trong những địa phương có tiềm năng và lợi thế về tài nguyên đất đai, nguồn nước dồi dào, nguồn nhân lực phong phú, và điều kiện sinh thái thuận lợi để phát triển sản xuất nông nghiệp quy mô hàng hoá. Lâm Đồng nổi bật với các sản phẩm nông nghiệp đặc biệt như cây chè, cà phê, dâu tằm, chăn nuôi bò sữa, cá nước lạnh, rau củ quả, hoa và quả cao cấp có nguồn gốc ôn đới và á nhiệt đới.

Trong những năm qua, tỉnh đã tập trung mạnh mẽ vào việc phát triển sản xuất, chế biến và xây dựng thương hiệu nông sản. Đặc biệt, sự chú trọng vào các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh cao và nhu cầu tiêu thụ lớn đã giúp nông nghiệp Lâm Đồng phát triển mạnh mẽ. Công nghệ cao và liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị bền vững cũng được đẩy mạnh, tạo nền tảng cho phát triển du lịch canh nông.

Nông sản của Lâm Đồng đã có mặt trên thị trường quốc tế, xuất khẩu tới 50 quốc gia trên thế giới, bao gồm cả các thị trường khó tính như Châu Âu và Nhật Bản. Giá trị xuất khẩu nông sản năm 2023 đạt 537 triệu USD, tăng 26,9% so với năm trước, chiếm gần 57,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh.

Nông nghiệp công nghệ cao tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp của tỉnh, với diện tích lớn và sự ứng dụng của các công nghệ tiên tiến như Blockchain, IoT, công nghệ sinh học, tự động hóa, và truy xuất nguồn gốc điện tử. Đồng thời, nông nghiệp sinh thái cũng đang được hình thành và mở rộng, với diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ ngày càng tăng và việc tái chế các phế phẩm nông nghiệp được thực hiện một cách hiệu quả, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.

Tình hình phát triển của cây bơ hiện nay

- Thực trạng và diện tích trồng cây bơ trên địa bàn.

Lâm Đồng là vùng đất thích hợp cho cây bơ sinh trưởng phát triển. Phân bố vùng trồng bơ ở tỉnh khá rộng, phổ biến ở thành phố Bảo Lộc, các huyện: Bảo Lâm, Di Linh, Đức Trọng, Lâm Hà và rải rác ở một số phường, xã thuộc thành phố Đà Lạt. Vào những năm 2000 trở về trước, cây bơ được trồng chủ yếu làm cây bóng mát, cây hàng ranh quanh và trồng ở những khoảng đất trống trong vườn. Theo thời gian, cây bơ đã trở thành cây trồng mang đến thu nhập của rất nhiều hộ nông dân trên địa bàn tỉnh.

Tổng diện tích bơ trên địa bàn tỉnh đạt 8.067 ha, trong đó, có sự phân bố rõ ràng của các loại giống bơ và hướng trồng khác nhau, cụ thể:

• Bơ 034: Chiếm tỷ lệ lớn nhất với 6,557 ha (81,3%), đặc biệt tập trung chủ yếu ở các huyện như Di Linh (2.782 ha), Bảo Lâm (2.371 ha), Lâm Hà (440 ha), Bảo Lộc (418 ha) và Đức Trọng (390 ha).
• Bơ Booth: diện tích trồng khoảng 900 ha (11,2%), chủ yếu tập trung ở các huyện như Lâm Hà (530 ha), Đức Trọng (110 ha) và Đà Lạt (95,2 ha). Mặc dù diện tích không nhiều nhưng bơ Booth vẫn đóng góp một phần quan trọng vào sản lượng tổng của tỉnh.
• Các loại bơ khác: Chiếm 610 ha (7.5%), tạo sự đa dạng trong nguồn gen và cơ hội phát triển cho cây bơ ở địa phương.

Đa số diện tích trồng bơ trên địa bàn tỉnh được trồng theo hướng xen canh (chiếm 87%), trong khi diện tích trồng thuần chỉ chiếm 13%. Điều này cũng là nguyên nhân dẫn đến một số hạn chế về năng suất và chất lượng sản phẩm do tâm lý ngại chuyển đổi của bà con nhân dân.

- Sản lượng bơ các loại trên địa bàn

Tổng sản lượng bơ các loại hiện nay của tỉnh đạt khoảng 79,961 tấn/năm, trong đó:

• Bơ 034: Chiếm tỷ lệ lớn nhất với khoảng 64.842 tấn/năm, tương đương với 81% tổng sản lượng bơ của tỉnh.
• Bơ Booth: Đạt khoảng 9.206 tấn/năm, chiếm 11,5% sản lượng bơ của tỉnh.
• Các loại bơ khác: Đạt 5.913 tấn/năm, chiếm 7,5% sản lượng bơ của tỉnh. Sự đa dạng trong nguồn gen và cơ hội phát triển cho các loại bơ khác cũng đóng vai trò quan trọng trong sản xuất bơ của tỉnh.

              Mỗi giống bơ có có các đặc điểm sinh học và thời gian thu hoạch khác nhau, thời điểm chín vụ của bơ trên địa bàn Lâm Đồng kéo dài từ tháng 4 đến tháng 11, với sự đa dạng các chủng loại bơ. Đây là điều kiện thuận lợi, điểm mạnh cho việc cung ứng bơ ra thị trường so với các địa phương khác trong cả nước (thời điểm chín vụ ngắn hơn, thường tháng 6 đến tháng 8).

Tình hình thu mua, sơ chế, chế biến, tiêu thụ bơ trên địa bàn

Mặc dù sản lượng bơ trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đạt mức khoảng 79,961 tấn/năm, nhưng hiện nay trên địa bàn tỉnh chỉ có 04 công ty chuyên sơ chế và chế biến bơ là Công ty TNHH Blaofood (Bảo Lộc), Công ty CP Hikari Đà Lạt (Đức Trọng); Công ty TNHH SX TM XNK Thuận Thành (Đức Trọng) và Công ty TNHH Nông sản Văn Phương (Đức Trọng). Trong đó, Công ty TNHH Nông sản Văn Phương có quy mô thu mua, sơ chế và chế biến đạt 600 tấn/năm, tập trung vào tiêu thụ trong các tỉnh thành trong cả nước. Các Công ty TNHH Blaofood, công ty CP Hikari Đà Lạt mới bước vào cấp đông bơ trong năm 2023 với sản lượng sơ chế và chế biến đạt 40 tấn/năm/đơn vị, chủ yếu xuất khẩu vào các thị trường như Hoa Kỳ, Châu Âu, Hàn Quốc và Trung Quốc. Năm nay, dự kiến sản lượng bơ cấp đông của Công ty TNHH Blaofood đạt khoảng 1.000-2.000 tấn/năm và Công ty TNHH SX TM XNK Thuận Thành đạt khoảng 300-400 tấn/năm.

Ngoài ra theo thống kê của các địa phương, hiện nay có 80 cơ sở thu mua nhỏ lẻ trên địa bàn các huyện, khả năng thu mua gần 13.000 tấn/năm. Tập trung chủ yếu thị trường nội địa, một số cơ sở thu mua xuất khẩu theo đường tiểu ngạch sang Thái Lan và Campuchia.

Số lượng bơ còn lại hầu như được tiêu thụ thông qua các thương lái tự do từ các tỉnh/thành lận cận và các hộ nông dân tự bán thông qua các kênh bán truyền thống và bán online trên các nền tảng xã hội.

Bơ của tỉnh chủ yếu bán trái tươi, một phần nhỏ được cấp đông, các sản phẩm khác từ trái bơ hầu như chưa được khai thác (dầu, sấy, bột bơ…)

Theo thống kê thu thập được trong 05 năm trở lại đây, giá bơ các loại có xu hướng giảm qua từng năm. Từ trung bình 53.000 đồng/kg năm 2019 xuống còn trung bình 15.000 đồng/kg vào năm 2023. Mức độ chênh lệch giá đầu mùa, giữa mùa và cuối mùa ngày càng mạnh, riêng năm 2023, giá đầu vụ và cuối vụ khoảng 25.000 đồng/kg, nhưng chính vụ thì còn khoảng 5.000-7.000 đồng/kg.

Giải pháp ổn định tiêu thụ trái bơ trong thời gian tới

Ổn định diện tích trồng bơ, nâng cao chất lượng trái bơ, đặc biệt là trái bơ tươi.

Phần lớn sản lượng bơ của tỉnh vẫn được tiêu thụ thông qua việc thu mua nhỏ lẻ tại vườn, do các tiểu thương thu mua và phân phối tại các địa phương khác. Qua đó cho thấy mặc dù có sản lượng cao nhưng hiện vẫn thiếu các cơ sở thu mua, sơ chế và chế biến bơ có quy mô, công suất lớn trên địa bàn tỉnh để đáp ứng, tiêu thụ được sản lượng bơ tại địa phương. Do vậy cần kêu gọi các Doanh nghiệp đầu tư vào cơ sở hạ tầng và phát triển ngành công nghiệp chế biến nông sản trong đó có sản phẩm bơ, đa dạng các sản phẩm chế biến từ bơ.

Lãnh đạo Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh và các địa phương họp tìm kiếm giải pháp hỗ trợ tiêu thụ Bơ trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng tháng 4/2024

Đẩy mạnh triển khai các giải pháp về quy hoạch, ưu đãi vốn, cơ chế chính sách hình thành các chuỗi giá trị để tạo ra những sản phẩm bơ giá trị, đủ sức cạnh tranh và xuất khẩu.

Tổ chức Chương trình giới thiệu, quảng bá trái bơ Lâm Đồng đến người tiêu dùng và doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu trong và ngoài nước.